Lastikler ne sıklıkla değiştirilmeli?
Yeni aldığımız lastiklerin mümkün olduğu kadar uzun süre dayanmasını isteriz. Bu yüzden sık sık satıcıya lastiğin kaç sezon veya kaç kilometre dayanacağını sorarız. Ancak bu soruların cevapları o kadar kolay değildir ve kısaca üzerlerinden geçeceğimiz birçok faktöre bağlıdır.
11 Haziran 1895 Paris – Bordeaux – Paris yarışı sırasında, tarihte ilk defa dünya, pnömatik lastikler ile donatılmış bir arabaya şahit oldu. Edouard Michelin, 4 KM gücüyle saatte 25km yapan Peugeout markalı arabası ile yarışı 9. Sırada yer alarak tamamladı. O zamanlar 1200 km’lik bu yarış sırasında yaklaşık olarak her 54 km’de bir lastiklerin değiştirilmesi gerekmişti. Şu anda ise lastikler yaklaşık 1000 kat daha az sıklıkta değiştirimektedir.
Öyleyse lastik ne zaman değiştirilmeli? Aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurularak lastiğin değiştirilmesi kararı alınabilir:
- lastiğin yaşı,
- lastik sırt katmanının derinliği,
- lastiğin teknik durumu,
- sürücünün kişisel tercihi.
Yaz lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Yaz lastiklerinin sırt kısmındaki desenlerinin, yani çıkıntılarının aşınabileceği yasal limit değeri 1,6mm’ dir (TWI - Treadwear Indicator). Lastiğin oluklarındaki kalınlaşma onun aşınmış bir lastik olduğunu gösterir. TWI değeri lastiğin yan tarafında, sırt deseni ile yanağın birleştiği bölümde yer alır.
Michelin lastiklerinde aşınma gösterge işareti.
Üçgen aracılığıyla belirtilmiş aşınma gösterge işareti.
TWI limitini aşacak şekilde yıpranmış lastiklerin kullanımı yasal değildir ve trafikte böyle lastikler burunduran araçlara ceza kesilmektedir. Herhangi bir kaza durumunda böyle lastikleri kullandığınız için arabanız sigorta kapsamı dışında kalabilir. Ayrıca bu kadar sığ sırt katmanı olan lastiği ıslak zeminde kullanırken bir kaza yapmak çok da zor değildir. Birçok test ve araştırmaya göre lastik sırt katmanının 3-4 mm civarına düşmesi bile lastiğin ıslak zeminde tutunma özelliğini azaltarak aquaplaning(su yastığı üzerinde kayma) riski oluşturur.
Yaz lastikleri kaç kilometre boyunca kullanılabilir?
Bu soruya cevap olarak kesin bir değer biçilemez, ancak yılda 50000km yol kat ediyorsak lastiklerimizi her sene değiştirmemiz gerekir. Ayrıca lastiğin kaç kilometre dayanacağı konusunda sayısız etkenler bulunmaktadır:
- lastiğin yıpranmaya karşı olan kendi direnci (karışımı, lastik sırt katmanı, yapısı),
- sürüş tarzı,
- arabanızı kıllandığınız yol türü (şehir, otoban, dağ yolu),
- arabanızı kullandığınız zeminin türü (pürüzlülük oranı),
- basınç seviyesi,
- yük,
- sürüş hızı ve diğer faktörler.
TWI gösterge seviyesine kadar kullanılmış lastik.
Aşınmaya neden olan etkenler çok çeşitli olduğundan dolayı lastiğin bu yıpranmalara karşı ne kadar dayanabileceğini kestirmek çok zordur. Lastiğin aşınmaya karşı olan direnci onun kullanımı ile doğru orantılıdır. Aracını ortalama sıklıkta kullanan sürücüler için çoğu zaman lastiğin aşınma değeri 25000km’ ile 50000km’ ye arasında değişir.
Kış lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Genellikle kış lastiklerinde kullanılan karışımların aşınmaya karşı olan direnci yaz lastiklerinde kullanılan karışımlara göre daha azdır. Bu sebeple kış lastiklerinin dayanabileceği yol mesafesi yaz lastiklerinden %15-30 oranında daha kısadır. Ayrıca kışlık lastikler 10 dereceden yüksek sıcaklıklarda kullanıldıkları takdirde bu mesafe daha da kısalmaktadır.
Göstergeler: TWI ve kış lastiği işaretleri.
Dört mevsim lastikleri ne sıklıkla değiştirilmeli?
Dört mevsim lastikleri sırt katmanı derinliği konusunda kış lastiklerine benzer. Ancak Dört mevsim lastiklerinin özellikleri sezona özel olan lastiklerin özelliklerinden daha düşüktür. Bu lastiklerin dayanıklığı ise genellikle yaz ve kış lastikleri arasındadır. İlkbahar ve sonbaharda kışlık lastiklere göre dayanıklılık yönünden daha üstündürler. Kışlık lastiklerin yazın kullanımı onların aşırı yıpranmalarına neden olacağı için dört mevsim lastiklerle karşılaştırılmaları söz konusu bile olamaz. Ancak buna rağmen dört mevsim lastiklerinin dayanıklılığı yaz sezonu lastiklerinin dayanıklılığından daha zayıftır. Avrupa piyasası için tasarlanmış lastikler böyledirler. Amerikan piyasasında üretilen veya bazı Çin üreticilerinin ürettiği ucuz dört mevsim lastikler ortalamanın üzerinde bir aşınma direncine sahip olabilir. Bu özellik, lastiğin güvenlik ile ilgili performansının düşmesi pahasına kazanılmaktadır ve bu nedenle söz konusu lastik Avrupa standartlarına tam olarak uymamaktadır.
Dört mevsim lastiğinde TWI ve kış gösterge işaretleri.
Yaş kriteri
Yaş kriteri konusunda sıkça bahsedilen konulardan biri de lastiklerin desen derinliği yasalara göre problem teşkil etmese bile, üretim tarihinden itibaren 10 yılı geçmiş olanlarının kullanılmaması gerektiğidir. Bunun anlamı 10 yıllık lastikleri olan bir araç gidemez mi? Hayır gidebilir, fakat böyle lastiklerin kullanımı güvenliğiniz açısından oldukça risklidir. Zaman geçtikçe lastiğin sırt desenine ait bileşim ve diğer yapı malzemeleri özelliklerini kaybederler ve artık lastik başlangıçtaki olduğu gibi yol tutamaz, durma ve yönlendirilme kaabiliyetlerinde de düşüş gözlenir. Aynı zamanda aşınma, yorgunluk ve sırt desenindeki hasarların neden olduğu su girşinden kaynaklanan çelik kuşakların korozyonu gibi istenmeyen süreçler lastiğin her türlü arıza ve hasarlara daha duyarlı olmasına yol açmaktadır. Bu nedenle eğer lastiklerimizin üretim tarihi 3 haneli ise, onları değiştirmeyi düşünmeliyiz. Ayrıca, lastikler 5 yıl kullanıldıktan sonra yılda en azından bir kere uzman kontrolünden geçmesi önerilmektedir. Kış lastiklerinde kauçuk bileşiminin yaşlanmasından dolayı üretim tarihinden itibaren 5 yıl geçmiş olan lastikleri değiştirmeyi düşünmelisiniz.
Lastik kullanılmadığı zaman da yaşlanır. Buna şu durumlar neden olabilir:
- Lastik kullanılmayan bir arabaya takılmıştır (uzun vadede lastiğin deforme olmasına neden olabilir),
- Lastik depolama şartlarına uygun olmayan bir şekilde saklanmıştır.
